《文殊礼赞》能海上师 译

བཅོམ་ལྡན་འདས་མགོན་པོ་འཇམ་དཔལ་དབྱངས་ལ་ཕག་འཚལ་ལོ།།炯丹迪衮波蒋华样拉香擦洛南无大智文殊师利菩萨摩诃萨གང་གི་བློ་གོས་སིབ་གཉིས་སིན་བྲལ་ཉི་ལྟར་རྣམ་དག་རབ་གསལ་བས།།刚格洛珠哲尼阵抓涅达南达ra萨威谁之智慧 离二障云 犹如净日极明朗ཇི་སེད་དོན་ཀུན་ཇི་བཞིན་གཟིགས་ཕིར་ཉིད་ཀི་ཐུགས་ཀར་གེགས་བམ་འཛིན།།结涅敦根结银惹穴涅杰特嘎拉万怎所有诸义 如实观故 胸中执持般若函གང་དག་སིད་པའི་བཙོན་རར་མ་རིག་མུན་འཐུམས་སྡུག་བསྔལ་གིས་གཟིར་བའི།།刚达哲波尊ra玛热门藤德锕基热沃诸有于此 生死牢狱 无明暗覆苦所逼འགོ་ཚོགས་ཀུན་ལ་བུ་གཅིག་ལྟར་བརྩེ་ཡན་ལག་དྲུག་ཅུའི་དབྱངས་ལྡན་གསུང༌།།卓措根拉沃结达贼沿拉哲吉样丹颂众生海中 悲同一子 具足六十韵音语འབྲུག་ལྟར་ཆེར་སོག་ཉོན་མོངས་གཉིད་སོང་ལས་ཀི་ལྕགས་སོག་འགོལ་མཛད་ཅིང༌།།哲达切卓纽蒙涅隆类杰加卓桌匝匠如大雷震 烦恼睡起 业之铁索为解脱མ་རིག་མུན་སེལ་སྡུག་བསྔལ་མྱུ་གུ་ཇི་སེད་གཅོད་མཛད་རལ་གི་བསྣམས།།玛热门色德锕涅格结涅皎匝ra哲南无明暗除 苦之苗芽 尽皆为断挥宝剑གདོད་ནས་དག་ཅིང་ས་བཅུའི་མཐར་སོན་ཡོན་ཏན་ལུས་རོགས་རྒྱལ་སས་ཐུ་བོའི་སྐུ།།多内达匠萨吉塔孙云丹利作嘉这特悟格从本清净 究竟十地 功德身圆 佛子最胜体བཅུ་ཕག་བཅུ་དང་བཅུ་གཉིས་རྒྱན་སས་བདག་བློའི་མུན་སེལ་འཇམ་དཔལ་དབྱངས་ལ་འདུད།།借茶借当借尼坚这达录门色蒋华样拉德百一十二 相好庄严 除我心暗 敬礼妙吉祥

摘自索达吉堪布讲《文殊礼赞》

《文殊礼赞》，藏语全称《文殊智慧功德贤赞》。在藏传佛教中，格鲁、宁玛、噶举、萨迦、觉囊等各个教派在讲经说法之前，都会念这个礼赞文；很多修行人也把它放在自己的课诵集中，经常念诵。

佛教对“赞”很看重。像我们熟悉的《二十一度母赞》等这些赞颂，虽然只是一些词句，但依靠赞叹诸佛菩萨、赞叹本尊空行护法，可以迅速获得圣尊无比的加持和悉地，他们身语意的功德、智慧、慈悲会融入我们的心。这是一种有效的祈祷，也是修行的重要因缘。

我们平时的课诵中，还有很多对诸佛菩萨、护法、传承上师的赞颂；汉地的早晚课诵中有很多佛赞、三宝赞等；麦彭仁波切的著作中，对八大菩萨分别都有赞颂；古印度高僧大德的著作中，也有特别多的佛赞、上师赞，像马鸣菩萨的佛赞，《胜天赞》，等等。依靠这些赞颂，获得圣尊的加持和摄受，对修行人来说非常关键。

至于这部《文殊礼赞》，它的来源和历史有一些不同的说法。其中在藏地家喻户晓、上师们经常讲的，有两个版本：

以前，印度那烂陀寺有一位班智达，名叫智慧功德贤。这位尊者带着五百位班智达。一次，他给班智达们布置作业，要求每人写一篇文殊菩萨的赞颂。第二天，当班智达们把各自写的赞颂交上来时，却发现大家不谋而合，写的都是我们今天看到的这篇《文殊礼赞》，一字不差。尊者非常欢喜，就把这个赞颂叫做《文殊智慧功德贤赞》。

另一种说法是，当时那位尊者正给五百班智达讲经说法，一天晚上，五百班智达都做了一个梦，梦里有位空行母给自己传了一个文殊菩萨的赞颂，醒来后就各自凭记忆写下来。第二天，大家自豪地说起昨晚的梦，却惊讶地发现，五百位班智达做的梦是一模一样的，写下来的赞颂也没有任何差别，就是现在的《文殊礼赞》。

这是那烂陀寺非常著名的赞颂，在古印度流传很广，后来又传到藏地。本来，藏传佛教各派虽说在发出离心、菩提心、密宗灌顶等方面，大致相同，但在仪轨、念诵上还是有很多不同。而这部《文殊礼赞》，各教各派没什么两样，很多高僧大德都会编在念诵集里。

在我们学院，平时讲课、辅导之前，都要念这个赞颂。我个人也是，三十多年以来，几乎每天都念。有课的时候自然需要念，没课的时候，也会在早晚课诵里念，这已经成了习惯。

此外，《文殊开智偈》，麦彭仁波切、乔美仁波切造的其他文殊赞，以及文殊语狮子的修法等等，对这些经常念诵，祈祷文殊菩萨，也能开智慧。有了智慧，不管是做世间的事，还是成办出世间的修行，都很容易。

还有，可以多念文殊菩萨的心咒“om 阿Ra巴佳那帝”。以前法王如意宝的发心特别大，要求在家人都必须念一亿遍。我倒是没有这样的要求，但也希望大家经常念，如此能真正得到文殊菩萨的智慧加持。

༄༅། །བརྩེ་ལྡན་ཁེད་ཀི།《文殊开智偈》

བརྩེ་ལྡན་ཁེད་ཀི་མཁེན་རབ་འོད་ཟེར་གིས།།贼丹切杰钦ra奥热基   大悲尊以极遍智光明བདག་བློའི་གཏི་མུག་མུན་པ་རབ་བསལ་ནས།།达录德么门巴ra萨内   尽除我心愚痴诸黑暗བཀའ་དང་བསན་བཅོས་གཞུང་ལུགས་རོགས་པ་ཡི།།瓜当丹旧永勒多巴叶   契经及论教典悉证得བློ་གོས་སོབས་པའི་སྣང་བ་བསྐྱེད་དུ་གསོལ།།洛珠博波囊瓦洁德所   愿赐智慧辩才咸显现

《文殊开智偈》བརྩེ་ལྡན་ཁྱོད་ཀྱི་མཁྱེན་རབ་འོད་ཟེར་གྱིས།།贼丹切既钦惹喔瑟吉      以尊具悲极智光Tsé dän khyö kyi khyen rap ö zer gyiབདག་བློའི་གཏི་མུག་མུན་པ་རབ་གསལ་ནས།།达路德慕门巴惹萨内      尽除我心愚痴闇Dak lö ti muk mün pa rap säl näབཀའ་དང་བསྟན་བཅོས་གཞུང་ལུགས་རྟོགས་པ་ཡི།།嘎当丹究雄录多巴宜      通达经论之义理Ka dang tän chö zhung luk tok pa yiབློ་གྲོས་སྤོབས་པའི་སྣང་བ་སྩལ་དུ་གསོལ།།洛珠 波悲 囊瓦 鲫度梭   祈赐智慧辩才相

文殊礼赞文的其他几个翻译版本：

《文殊智德赞》

敬礼大智文殊师利菩萨

怙主大智，离二障云，如日清净极明朗所有境界，如实知故，手托经箧在胸间三有狱中，所有众生，无明暗迷苦所逼悲悯彼等，皆如独子，为说六十支音语如雷大震，烦恼睡醒，业力铁链使解开无明暗除，为令断尽，一切苦芽持宝剑本来清净，十地究竟，功德圆满佛子身百一十二，相好庄严，请除心暗我敬礼

嗡　阿ra巴佳拿帝 (二十一遍)

以尊具悲极智光　尽除我心愚痴闇通达经论之义理　祈赐智慧辩才相

《吉祥胜妙智德赞》汤芗铭 译

敬礼文殊师利菩萨其慧远离二障云 清净如日极光明尽所有义如实观 故执经箧正当心三有牢狱有情众 无明暗蔽苦逼恼普能悲愍如独子 具足六十梵音语有如霹雳极震吼 醒烦恼眠解桎梏而今灭除无明暗 斩众苦苗执持剑本来清净十地竟 诸功德身圆满证一切如来长子身 百十二种庄严相开解我心诸暗冥 怙主微妙音前礼